Chianti Classico
Pominjanje pojmova Toskana ili Chianti u svima nama budi onaj lepi i pomalo romantični osećaj. Brdovite predele Toskane, vinograde obasjane suncem, zavodljivu italijansku hrani i naravno Chianti (Kjanti).
E sad kad je kod ovog poslednjeg reč, poznatog i famoznog Kjantija, cela priča je dosta i kompeksna i pomalo zamršena. Verovatno ne postoji nijedan naš turista koji po povratku iz Toskane, nakon potrošenih zaliha donetih sa puta, nije obilazio vinoteke tražeći za sebe Kjanti u nadi da će mu povratiti deo emocija i osećaja koje je doživio u Toskani. Međutim neretko je kupovina završavana sa blagim razočarenjem i lošim komentarima nakon kupljene boce Kjantija za 300 ili 400 dinara. To je glavni problem ovog vina jer stvarno može da se nađe Kjanti u Srbiji od 300 do 600 dinara čiji kvaltit zaista nije predmet ovog teksta, ali isto tako možete da nađete vino sa identičnim imenom Kjanti za koji treba da izdvojite oko 3500 dinara. Pa šta se stvarno dešava i kako da kupci znaju koji Kjanti da izaberu...
Vratimo se na kratko u istoriju ove regije...
Istini za volju, bar kroz noviju vinsku istriju Kjanti se nikada nije mogao pohvaliti pridevima poput veliko, snobovsko, ili plemenito vino. Pre su ga pratili kometari kao vino za špagete i lagano, jednostavno i slično.
Istorija Kjantija kao vina seže do daleke 1716 godine kada se prvi put pominje vinski region Kjanti oko sela Gaiolle, Castelina i Radda, tada prozvanim Lega del Chianti ili kasnije Provincia del Chianti.
Tradicionalno Kjanti je blend Sangiovesea, i Canaiola crvenih sorti i belih sorti Malvasia Toscana i Trebiana. Prva formula za Chianti je razvijena sredinom devetnaestog vega od strane Barona Rikasolija. Njegova ideja dodavanja belih sorti a posebno Malvasie je bila dodavanje malo živosti crvenom vinu i malo aromatike. I dok se radilo sa takvom idejom vina i nisu bila loša. Međutim kako je Kjanti dobijao na popularnosti kao lepo , lagano i osvežavajuće vino tako su vinari krenuli u potragu z a podizanjem kvantiteta, te u proces stvaranja vina sve više uključivali sortu Trebianno Toscano(Ugni Blanc, koji se koristi kao neutralna sirovina u Konjaku za dobijnje destilata). Daleko od toga da je ova sorta dodavala Kjantiju svežinu, vibrantnost, razigranost već je naprotiv pravila jedno anoreksično,, tupo i nezanimljivo vino. Nažalost do početka drugog svetskog rata Trebianno Toscano je zauzimao preko 30% kupaže kod nekih proizvođača.
Ono što je usledilo posle rata samo je još više odgovaralo takvim vinima niske cene, a velikih količina. Procvat američkog tržišta doneo je sa sobom još veću potražnju na koju sada ni sa većim procentom trebiana porizvođači nisu mogli da odgovore. Odgovor na toliku potražnju vinari traže u sadnji novih vinograda ali sada već van zone Klasiko između Firence i Sijene. Pored velikog broja novih vinograda kvalitativni problem ovog vina je bila i činjenica da su u nedostatku kvalitenog sadnog materijala vinari posegnuli za klonom Sangiovesea koji je dolazio iz regije Roamgna i nije bio uopšte pogodan za toskansko tlo. Nastavak hiper produkcije, loše pozicionirani vinogradi, loš sadni materijal i sve veća zastuplljenost belih sorti u vinu dovodi do skoro kvalitativnog kolapsa imena i brenbda Kjanti. I već krejem 60-tih i početkom 70-tih kupovina Kjantija je bila stimulisana samo sa lepim slamnatim bocama koje su nakon ispražnjenog vina uglavnom imale estetsku ulogu u kući.
Suočeni sa ovakvim imidžom kome se u to vreme nije nazirao kraj, najinovativniji proizvođači kreću polako ali sigurno da beže iz imidža Kjanti vina. Najveću inspiraciju većina njih je našla u Sassicaia vinu napravljenom od strane Marchese Mario Inchisa della Roccheta u Bolghieriju od čistog Kabernea čije poreklo su navodno vinogradi Chateau Lafite .(iako u samoj vinariji kažu da zasadi potiču od starog vinograda u okolini Pize)
Sam Bolghieri je tada smatran za najgoru zemlju u Toskani za vinograde. Prva Sassicaia je napravljena 1948 godine i tada se stvarno nije mogla pohvaliti sa nekim kvalitetom. I narednih par godina je isključivo pravljena za potrebe familije i bližih priajtelja i nije se mogla naći u komercijalnoj upotrbi. Međutim prvi komšija i rođak Maria je bio tada mladi i veoma ambiciozan vinar Piero Antinori koji ga nagovara da berba 1968 bude prvi put puštena u prodaju 1971 godine.
Znimljiv je i podatak de je italijanski kritičar Luigi Veronelli to vino nazvao imenom Vino da Favola ili Vino iz Bajke ismejavajući tadašnji model klasifikacijje po kome je ovo vino nosilo naziv Stono vino(vino da tavola.)
Te godine se i smatraju početkom stvaranja nove grupe vina pod imenom Super Toskan.
Ista godina je bila i prekretnica z atada najbolji Kjanti porodice Antinori. Naime u srcu Kjanti Klasiko regije nalazi se vinograd Tignanelo od nekih 50 hektara. Vino koje je dotada nosilo naziv "Chianti Classico Riserva vigneto Tignanello" nakon dodavanja u blend Kabernea i Kaberne Frana gubi pravo da nosi ime Kjanti i postaje ‘’Obično’’ vino Vino da Tavola. Problem je bio što Tignanalo nema u sebi belog grožđa te da se odležavanje vina radi u malim hrastovim buradima što je sve suprotno od recepta za tradicionalni Kjanti. Tignanelo je, može se reći bio svetlo u tami za ostale proizvođače da zauzmu novi kurs i da se istrgnu iz lošeg imidža Kjantija. Danas isti ti ljudi svim silama se trude da Kjanti usmere u pravom pravcu te da to vinu daju jedan potpuno novi imidž koji ima mnogo više veze sa kvalitetom nego sa kvantitetom. I Italijanska vlada i tela koja se bave regulacijom vinarske proizvodnje su na kraju popustili i dozvolili izmenu tradicionalnog recepta te upotrebu internacionalnih sorti poput Kabernea i Merloa tako da bi se prvobitni Super toskanci poput Tignanela mogli vratiti u kategoriju Kjanti. Međutim za sada nijedan od izgnanika nije to želeo da uradi te se većina i dalje prodaje kao IGT vino.
Kjanti je od 1984 godine premešten iz DOC u DOCG kategoriju, i kao je pomenuto formula je mnogo liberalnija nego pre, pa Kjanti može da bude i od 100% Sangiovesea,ili sa dodatkom do 15% drugih sorti .
Danas region koji nosi ime Kjanti se pruža velikim delom Toskane. Načelno se proizvode dva glavna tipa Kjantija. Jedan tzv obični Kjanti DOCG i drugi Kjanti Klasiko DOCG.
Kjanti DOCG pokriva regiju od zapadnih granica provincije Pissa preko brda iznad Firence na severu, pa do provincije Arezzo na istoku i brda u okolini Siene na Jugu. U okviru ove velike regije dolazi i do preklapanja sa nekim poznatim DOCG regionima poput Brunello di Montalcino, Vino Nobile di Montepulciano, i Vernaccia di San Gimignano tako da proizvođači i unutar ovih podregija ukoliko prave vino od Sangiovesea sa receptom Kjantija imaju pravo da istknu ime Kjanti na svom vinu ukoliko tako žele.
Ipak najvažnija podregija po pitanju kvaliteta je stara i nekada jedina regija čija su vina nosila ime Kjanti, a to je Kjanti Klasiko . Ova regija pokriva oko 7100 hektara pod vinogradima. Regija se nalazi između Firence na severu i Siene a jugu. 4 komune se nalaze u potpunosi unutar granica Kjanti Klasiko a to su Castellina in Chianti, Gaiole in Chianti, Greve in Chianti, i Radda in Chianti dok su delovi komuna Barberino, Val dElsa, San Casciano i Val di Pesa unutar Klasiko regije.
Zemljište ovog regiona je raznovrsno, sa nadmorskim visinama od 250 do 610 metara. Dva osnovna tipa zemljišta su zastupljena :Albarese( kamen peščar) i Galestro(krečnjački karakter).
Kjanti Klasiko su odlična vina uglavnom srednjeg tela, sa finim nežnim taninima i srednje do visoke kiselosti. Cvetno voćne arome sa mirisima višnje, ljubičice, i ponekad orašastih plodova.
Od 1996 godine dozvoljene sorte za Kjanti i Kjanti Klasiko su Sangiovese 80%-100% dok se za Kanaiolo i ostale dozvoljene crvene sorte ostavlja 20%(Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Cabernet Franc).
Od 2006 godine u regiji Kjanti Klasiko zabranjena je upotreba belih sorti u blendu Kjanti Klasiko. Kjanti Klasiko mora da ima minimum 12% alkohola sa minimum 7 meseci sazrevanja u hrastovini. Kjanti Klasiko Riserva mora da sazreva minimum 24 meseca u vinariji sa minimumom alkohola od 12.5%. Prinosi su limitirani na 7.5 tona po hektaru, dok je za obični Kjanti minimum prinosa 9 tona po hektaru i 11.5% alkohola.
Još jedan naziv možete da vidite na etiketama Kjantija, a to je Kjanti Superiore.
Kjanti Superiore je još jedno DOCG italijansko vino koje se proizvodi u provincijama Arezzo, Florence, Pissa, Pistoia, Prato i Siena. Ova vina se prave sa dosta striktnijim pravilima negoobičan Kjanti..Na tržištu se nalaze od 1996 godine.
Grožđe može da dođe iz svih regija unutar Kjanti zone sa izuzetkom onih vinograda iz Kjanti Klasiko regije. Pre puštanja u prodaju vino mora da odležava minimum 9 meseci od čega tri mora da bude u boci. Ova vina predstavljaju nešto više od 1% ukupne proizvodnje Kjantija.
Kad je reč o srpskom tržištu Kjanti je stavrno jedan od najzastupljenijih vinskih imena uvoznih vina. Velika lepeza stilova i cena i na moju radost verovatno svi respektabilni proizvođači su prisutni.
Antinori, Isole e Olena, Frescobaldi, Fonterutoli, Capanelle, Castelo Di Ama, Fontodi, Felsina, Rufino….
Cene su zaista raznovrsne i kreću se od 400 dinara pa do 3500-4000 dinara u maloprodaji.
